دانه برنج هر چه خشک تر و سفت تر باشد بهتر است زیرا با جذب سریع آب هنگام پخت، حجیم تر می شود.
هر چه از زمان  برداشت آن بیشتر گذشته و بهتر نگهداری شده باشد، بر کیفیت آن افزوده می شود.
دقت کنید کپک زده یا خُرد شده نباشد و بوی نامطبوع کهنگی و ماندگی از آن به مشام نرسد.
دانه برنج نباید خیلی سفید، خیلی زرد، شفاف، دودی یا ترک خورده باشد؛ رنگ بلوری مات و عاج مانند دارد و معمولا باریک و قلمی است، اما طعم و بوی مطبوعش پس از پخت، خیلی مهم تر از باریکی و بلندی آن است.
باید یکدست باشد نه مخلوطی از دانه های چاق و لاغر، زرد و سفید، کوتاه و بلند یا ریز و درشت.
هر چه دانه های شکسته یا در اصطلاح «نیمدانه» بیشتر باشد، کیفیت کمتری دارد (برنج موسوم به نیمدانه بیشتر برای پخت شله زرد، شیربرنج، برخی آش ها، سوپ ها و مانند اینها مناسب است نه پخت چلو و سرو در مهمانی).
یکی از روشهای سنتی، خرد کردن تعدادی از دانه ها زیر دندان است. اگر بسختی خرد شد، نشانه خشکی بیشتر و کیفیت بهتر آن است.
روش دیگر درک میزان عطر برنج، دمیدن هوای گرم یا «ها کردن» روی مقداری از دانه هاست. به منظور رعایت بهداشت دقت کنید که دانه های آمیخته با هوای دمیده از دهان را مجددا درون کیسه یا ظرف نریزید.